تغذیه مادران در زمان بارداری

تهیه و تنظیم:ناصر خلجی کارشناس ارشد فیزیولوژی از اورمیه

 

گرچه تغذیه خوب مناسب در تمام دوران زندگی ضامن بقاء و سلامت انسان است اما در برخی از دوره های آسیب پذیر زندگی مانند شیرخواری – کودکی – بلوغ – بارداری و شیردهی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد . لذا این پمفلت جهت آگاهی شما و نیز انتقال اطلاعات به دیگران تهیه شده است امید است مفید واقع گردد .

تغذیه مناسب در حاملکی 

چهل هفته از آخرین روز دوره قاعدگی زمانی است که زنان به عنوان دوران حاملگی بایستی سپری نمایند . در این دوران تغییرات مختلفی در سیستم های هورمونی ایجاد می شود .

تهوع در سه ماهه اول حاملگی ، مشکلات دستگاه گوارش و یبوست در سه ماهه سوم حاملگی و کمر درد و تورم اندامهای تحتانی در نتیجه رشد جنین ، تغییر وزن و تغییر پوزیشن عادی علایمی هستند که به علت این تغییرات هورمونی ایجاد
می شوند .

رژیم غذایی صحیح قبل از حاملگی و در طول مدت بارداری شامل مصرف مواد غذایی مورد نیاز و پرهیز از غذاهای مضر نقش بسیار مهمی را در سلامت مادر در دوران حاملگی و همچنین سلامت نوزاد بعد از زایمان دارد .

به عنوان مثال مصرف ?/0 میلی گرم اسید فولیک یک ماه قبل از شروع حاملگی و اقدام به آن در پیشگیری از عوارض عصبی در نوزادان در طول28 روز اول دوره حاملگی بسیار موثر است.

آنچه می خورید هم به سلامت شما و هم به سلامت جنین که در رحم دارید کمک خواهد کرد .

در حقیقت در تمام دوران بارداری ، شما دو نفر در همه چیز با هم شریک هستید با هم نفس می کشید ، با هم غذا می خورید و با هم می نوشید پس سعی کنید از این فرصت برای ایجاد یک عادت غذایی خوب استفاده نمائید تا ضمن اجتناب از خستگی و فرسودگی خودتان ، رشد و تکامل مطلوب فرزندتان نیز تامین شود .

توصیه می شود در برنامه غذایی روزانه خود همه گروههای غذایی را بگنجانید چون استفاده از یک گروه ، مواد مغذی مورد نیاز شما را تامین نمی کند همچنین علاوه بر سه وعده غذای اصلی ، در فواصل آن یعنی حدود ساعت 10 صبح و عصر ، بر حسب اشتهای خود از برخی مواد غذایی به عنوان میان وعده استفاده نمائید . درست است که در دوران بارداری باید بیشتر غذا بخورید ولی به این معنا نیست که به اندازه دو نفر بخورید به یاد داشته باشید که شما برای دو نفر غذا
می خورید نه به اندازه دو نفر .

مواد غذایی و املاح و ویتامین های مفید در حاملگی

برای سلامتی شما و فرزند شما در طول حاملگی اهمیت دارد که رژیم غذایی متنوع و وسیع نظیر سبزیجات و میوه جات تازه – لبنیات – نان- حبوبات – گوشت استخوانی – ماهی – تخم مرغ و آجیل استفاده کنید . با وجود این شما باید غذای تازه یا تنها غذای آماده شده و یا ذخیره شده تازه بهداشتی بخورید .

- اسید فولیک به میزان ?00 میکروگرم در روز بایستی مصرف شود .

- آهن با تجویز پزشک مصرف می شود چرا که مصرف بیش از حد آهن باعث کاهش میزان روی (ZN ) در بدن می گردد .

- ویتامین B? به میزان 10-2? میلی گرم سه بار در روز ویتامین C به مقدار 2?-?00 میلی گرم در روز و ویتامین K به میزان ? میلی گرم در روز باعث درمان تهوع صبحگاه در مادران باردار می گردد .

ویتامین ها بایستی در سه ماهه اول حاملگی مصرف شوند در سه ماهه آخر بارداری مصرف مقادیر کافی از چربی امگا 3 لازم است که بهترین منبع برای این نوع چربی ها ماهی و تخم مرغ آب پز غنی شده است .

میزان نیاز به کلیسم در حاملگی به حدود دو برابر افزایش پیدا می کند و در رژیم غذایی روزانه بایستی 1?00 میلی گرم در نظر گرفته می شود . کلیسم همچنین باعث پیشگیری از پراکلامیسی ( افزایش فشار خون حاملگی ) و زایمان زودرس می شود .

داروهای مختلف ، سیگار و قهوه زیاد ( بیش از 2-3 لیوان در روز ) در طول دوران بارداری بایستی پرهیز شود چرا که احتمال بروز حالات مختلفی چون تولد نوزاد با وزن کم – سندرم مرگ ناگهانی جنین ، بیش فعالی نوزاد - کندی رشد نوزاد – اختلال عدم توجه نوزاد و مسائل روان را در نوزادان افزایش می دهند .

 

ذکر این نکته بسیار ضروری است که استراحت کامل ، کاهش استرس و عدم انجام فعالیت های سنگین ورزش در طول دوران حاملگی در سلامت مادران باردار بسیار موثر است .
و رزشهای سنگین به علت انقباض عضلات شکم و پشت با توجه به تغییر پوزیشن مادر باردار باعث ایجاد دردهای کمری و پشت می شود .

افزایش وزن در دوران باداری :‌

افزایش وزن در دوران بارداری مربوط به رشد جنین و جفت ، افزایش اندازه رحم و حجم خون و نیز ذخیره چربی در بدن مادر است که درصد بیشتر این اضافه وزن مربوط به جنین و جفت و ضمائم آن می باشد اگر افزایش وزن مادران باردار متناسب باشد از میزان تولد نوزادان کم وزن یا Low Brith weight کاسته می شود بنابراین حتی در شرایط نامطلوب اقتصادی اجتماعی در یک جامعه ، مراقبتهای ویژه بهداشتی همراه با آموزش صحیح در مورد مصرف مواد غذایی قابل دسترس می تواند بسیار ارزنده و نجات بخش باشد .

میزان افزایش وزن مطلوب در دوران بارداری برای همه زنان باردار یکسان نیست و بر اساس شاخص توده بدن ( Body mass index=BMI ) مربوط به قبل از بارداری ، محاسبه
می شود.

بنابراین برای زنان لاغر که BMI کمتر از 8/19 دارند ?/12 تا 18 کیلوگرم و برای زنانی که اضافه وزن دارند  7 تا ?/11 کیلوگرم و برای زنان چاق ? تا 7 کیلوگرم است .

همچنین برای زنانی که بیش از یک جنین در رحم دارند ( دو یا سه قلو ) افزایش وزن بیشتری ، یعنی حدود 1? تا ?/20 کیلوگرم پیشنهاد شده است  

جدول زیر می تواند راهنمای خوبی برای مادران باشد

همیشه سه نکته را در تغذیه به خاطر بسپارید . تعادل – تنوع – اندازه ( مقدار ) تعادل تغذیه ای به معنای دریافت کافی از مواد مغذی برای تامین انرژی – رشد و ترمیم سلول هاست یعنی حدود ??% انرژی از مواد قندی حدود 1?% از مواد پرئتئین و 30% از چربی تامین می شود.

با استفاده از همه گروههای غذایی ( تعادل ) و مصرف انواع مواد غذایی اشاره شده در هر گروه ( تنوع ) همچنین تعداد سهم های توصیه شده از مواد غذایی هر گروه ( اندازه ) ، نه تنها مواد مغذی لازم در اختیار بدن مادر و جنین قرار می گیرد، بلکه مادر از فیبر کافی هم بهره مند می گردد.

نکات مهم در تغذیه دوران بارداری

1- مادرانی که به اندازه کافی انرژی دریافت نمی کنند در معرض خطر زایمان نوزادان کم وزن و کوتاه قد قرار دارند و موفقیت آنان در تداوم شیردهی کمتر است ، همچنین اگر مادران در دوران بارداری افزایش وزن مناسب نداشته باشند رابطه عاطفی بین مادر و شیرخوار در بدو تولد و دو سال اول زندگی با اشکال و به سختی برقرار می شود .

2- استفاده از منابع دارای ملح روی ( Zn ) ( گروه گوشت ) باعث افزایش وزن زمان تولد نوزاد می شود .

3- در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم خون مادر و رشد جنین و جفت نیاز به آهن و اسید فولیک افزایش می یابد ، لذا اهمیت دریافت این مکمل ها در پیشگیری از کم خونی – ضعف و ناتوانی مادر – زایمان زودرس و نقص سیستم عصبی جنین بوده و موجب تکامل و مقاومت سیستم ایمنی او می گردد ، لذا از زمان شروع حاملگی از 2 تا 3 ماه قبل از باردار شدن روزانه یک قرص اسید فولیک و از پایان ماه چهارم تا چهار ماه پس از زایمان روزانه یک عدد قرص آهن مصرف کنند .

برای کاهش عوارض احتمالی آهن مانند یبوست ، اسهال ، درد شکم و تهوع توصیه می شود آن را پس از غذا با شب قبل از خواب میل نمایند.

?-استفاده از نمک یددار به میزان لازم در دوران بارداری ، احتمال سقط خود به خود را کاهش داده در هوش ، شنوایی و بینایی نوزاد تاثیر گذار خواهد بود .

?-استفاده از ویتامین D برای جذب کلسیم از روده ها ضروری است که در دوران بارداری با مصرف مکمل های حاوی این ویتامین و یا در معرض نور خورشید قرار گرفتن تامین
می شود .

ا < lang=js>document.write(CommAr[CC++]); رسال کننده متن فوق: » دکتر رحمت سخنی ( شنبه 3/6/1386 :: ساعت 10:10 عصر )